Polskie zamki
Aktualizacja 2024-03-18
Użytkownik:

Hasło:

Loguj automatycznie

Załóż konto
blank
blankBaranów Sandomierski - Česká verze

Zamek w Baranowie Sandomierskim

  

Legendy
blankWycieczki (Musisz być zalogowany/a)blanktlo


wLokalizacja zamku na mapie Polski średniowieczu w widłach Wisły i Babulówki, na miejscu gdzie obecnie wznosi się rezydencja, istniał rycerski dwór obronny, o którym Długosz wspomina, że w XV wieku należał do rodziny Baranowskich herbu Grzymała. Pozostałości tego dworu zachowały się do dziś w piwnicach pałacu.
W 1578 roku dobra baranowskie przeszły w posiadanie Rafała Leszczyńskiego herbu Wieniawa w 1579 roku. Po przekazaniu dóbr rok później synowi Andrzejowi, wojewodzie brzesko-kujawskiemu, ten rozpoczął 
Zamek w Baranowie Sandomierskim
Elewacja wschodnia, fot. ZeroJeden, X 2004
budowę zamku. Budowa została ukończona w 1606 roku, miejsce w nim znalazła słynna biblioteka. Sam zamek był główną rezydencją Andrzeja Leszczyńskiego, którego kilkakrotnie odwiedził tu król Stefan Batory.
Projekt zamku opracował prawdopodobnie Santi Gucci, na co wskazują detale rzeźbiarskie oraz cała forma architektoniczna, jednak budowę kończyli już po śmierci Gucciego jego uczniowie. Zamek założony jest na planie prostokąta z czterema cylindrycznymi narożnymi basztami oraz prostokątną bramą wjazdową. Z okresu Leszczyńskich, którzy mieszkali tu przez ponad sto lat, pochodzą bogate sztukaterie, przypisywane Janowi Baptyście Falconiemu, zachowane w sklepieniu baszty północno?wschodniej.
Po 1620 roku zamek otoczono bastionowymi fortyfikacjami, które jednak nie okazały się użyteczne podczas potopu szwedzkiego. Szwedzi wiosną 1656 roku napotkali pod Baranowem oddziały litewskie dowodzone przez Pawła Sapiehę i wycofali się w kierunku Zawichostu.
Ostatnim właścicielem Baranowa z rodu Leszczyńskich był ojciec późniejszego króla Polski Stanisława 
Zamek w Baranowie Sandomierskim
fot. ZeroJeden, II 2016
Leszczyńskiego - Rafał. W 1677 roku zamek przeszedł w posiadanie Dymitra Wiśniowieckiego, który panował tu do 1682 roku i nie wprowadził w tym okresie żadnych zmian. Potem zamek dostał się w ręce księcia Józefa Karola Lubomirskiego herbu Śreniawa. W 1695 roku podjął się on częściowej przebudowy rezydencji oraz odnowienia wnętrz. Prace zostały zlecone Tylmanowi z Gameren, jednemu z najwybitniejszych architektów ówczesnej Polski. Zmodernizowano wtedy elewacje zamkowe oraz dobudowano zachodni trakt przy dotychczasowym murze oporowym, w którym to trakcie umieszczono galerię obrazów. Do wnętrz piętra zostały zaprojektowane dekoracje stiukowe, zachowane do dziś w tzw. Galerii Tylmanowskiej oraz w przyległych pomieszczeniach.
Lubomirscy posiadali zamek do 1720 roku, potem przechodził kolejno przez ręce księcia Pawła Sanguszki, Jacka Małachowskiego, Józefa Potockiego, Jana Krasickiego. Dzięki takim częstym zmianom właścicieli zamek zachował oryginalny renesansowo-barokowy charakter nadany mu przez Leszczyńskich i Lubomirskich. Podczas panowania Krasickich zamek odnowiono. Pod koniec XVIII wieku często bywał tu biskup Ignacy Krasicki.
W XIX wieku dwukrotnie zamek płonął. Pożar z 24 września 1849 roku zniszczył bezcenne zamkowe wnętrza. Nie przetrwały drewniane stropy, dachy, wszelkie wyposażenie zamkowe oraz oczywiście biblioteka. Krasickich nie było stać na odbudowę rezydencji, a kolejni właściciele nie troszczyli się o swoje dobra.
Zrujnowany baranowski zabytek został ostatecznie wystawiony na licytację, w 1867 roku kupił go Feliks Dolański z Grębowa. Do drugiej wojny światowej zamek nie zmienił już właścicieli. 
Zamek w Baranowie Sandomierskim
fot. ZeroJeden, II 2016
Drugi pożar miał miejsce w 1898 roku. Po tym pożarze Dolańscy próbowali odnawiać zamek, prace zlecili Tadeuszowi Stryjeńskiemu. Na parterze w pomieszczeniu przy baszcie południowo-zachodniej urządzono kaplicę ozdobioną witrażami Józefa Mehoffera i obrazem Jacka Malczewskiego Matka Boska Niepokalana, umieszczonym w ołtarzu. Ostatnim właścicielem zamku przed wojną był Roman Dolański.
Podczas wojny zamek ponownie nie oparł się zniszczeniom, jednak zarówno uszkodzenia wojenne jak i oba XIX-wieczne pożary nie naruszyły architektury. Po wojnie reforma rolna ustanowiła Skarb Państwa nowym właścicielem.
W dniach 4 i 5 stycznia 1968 roku nastąpiło formalne przekazanie zamku w Baranowie Sandomierskim Kopalniom i Zakładom Przetwórczym Siarki "Siarkopol" w Tarnobrzegu. W lipcu 1997 roku nowym właścicielem została Agencja Rozwoju Przemysłu S.A. w Warszawie, która zarządza obiektem do dnia dzisiejszego.
Obecnie zamek tętni życiem kulturalnym i turystycznym.
Zamek w Baranowie Sandomierskim - Elewacja frontowa, fot. ZeroJeden, VI 2000 Zamek w Baranowie Sandomierskim - Widok od południowego-zachodu, fot. ZeroJeden, X 2004 Zamek w Baranowie Sandomierskim - Zamek w Baranowie w 1925 roki Zamek w Baranowie Sandomierskim - fot. ZeroJeden, II 2016 Zamek w Baranowie Sandomierskim - fot. ZeroJeden, II 2016 Zamek w Baranowie Sandomierskim - fot. ZeroJeden, II 2016 Zamek w Baranowie Sandomierskim - Elewacja wschodnia, fot. ZeroJeden, X 2004 Zamek w Baranowie Sandomierskim - fot. ZeroJeden, II 2016 Zamek w Baranowie Sandomierskim - fot. ZeroJeden, II 2016 Zamek w Baranowie Sandomierskim - fot. ZeroJeden, II 2016 Zamek w Baranowie Sandomierskim - fot. ZeroJeden, II 2016 Zamek w Baranowie Sandomierskim - Zachodnie skrzydło zamku, fot. ZeroJeden, VI 2000 Zamek w Baranowie Sandomierskim - fot. ZeroJeden, II 2016 Zamek w Baranowie Sandomierskim - fot. ZeroJeden, II 2016 Zamek w Baranowie Sandomierskim - fot. ZeroJeden, II 2016 Zamek w Baranowie Sandomierskim - fot. ZeroJeden, II 2016 Zamek w Baranowie Sandomierskim - fot. ZeroJeden, II 2016 Zamek w Baranowie Sandomierskim - Zamek w Baranowie na zdjęciu Natana Kriegera z 1900 roku Zamek w Baranowie Sandomierskim - Zamek w Baranowie na zdjęciu Natana Kriegera z 1900 roku Zamek w Baranowie Sandomierskim - Zamek w Baranowie na zdjęciu Natana Kriegera z 1900 roku Zamek w Baranowie Sandomierskim - Krużganki zamku w Baranowie na zdjęciu z okresu 1910-1919 Zamek w Baranowie Sandomierskim - Zamek od strony parku, fot. ZeroJeden, VI 2000 Zamek w Baranowie Sandomierskim - Zdjęcie lotnicze, fot. ZeroJeden, IV 2021 Zamek w Baranowie Sandomierskim - Zdjęcie lotnicze, fot. ZeroJeden, IV 2021 Zamek w Baranowie Sandomierskim - Zdjęcie lotnicze, fot. ZeroJeden, IV 2021 Zamek w Baranowie Sandomierskim - Zdjęcie lotnicze, fot. ZeroJeden, IV 2021 Zamek w Baranowie Sandomierskim - Zdjęcie lotnicze, fot. ZeroJeden, IV 2021 Zamek w Baranowie Sandomierskim - Zdjęcie lotnicze, fot. ZeroJeden, IV 2021 Zamek w Baranowie Sandomierskim - Zewnętrzna klatka schodowa na dziedzińcu zamkowym, fot. ZeroJeden, VI 2000 Zamek w Baranowie Sandomierskim - Narożna wieża północno-wschodnia, fot. ZeroJeden, VI 2000 Zamek w Baranowie Sandomierskim - Makieta znajdująca się na zamku w Nowym Wiśniczu, fot. ZeroJeden, VI 2009 Zamek w Baranowie Sandomierskim - Makieta znajdująca się na zamku w Nowym Wiśniczu, fot. ZeroJeden, VI 2009 Zamek w Baranowie Sandomierskim - fot. ZeroJeden, II 2016 Zamek w Baranowie Sandomierskim - fot. ZeroJeden, II 2016 Zamek w Baranowie Sandomierskim - Plan zamku zaczerpnięty z 'Leksykonu zamków polskich'  <!--[<a href='135' title='Zamek w Baranowie Sandomierskim - 135' alt='Zamek w Baranowie Sandomierskim - 135' target=_blank>źródło</a>]-->  [<a href=/bibl_ksiazka.php?idksiazki=262&wielkosc_okna=d onclick='ksiazka(262);return false;'>źródło</a>] Zamek w Baranowie Sandomierskim - Zamek na litografii Napoleona Ordy, 'Album Widoków', Seria 6, 1880 Zamek w Baranowie Sandomierskim - Rycina z początku XIX wieku  [<a href=/bibl_ksiazka.php?idksiazki=128&wielkosc_okna=d onclick='ksiazka(128);return false;'>źródło</a>] Zamek w Baranowie Sandomierskim - Wisła pod Baranowem od północy, w obwodzie Tarnowskim, litografia Macieja Bohusza Stęczyńskiego z 1846 roku Zamek w Baranowie Sandomierskim - Zamek w Baranowie Sandomierskim na rysunku z 1874 roku





Pokaż na mapie



Serwis wykorzystuje technologi? cookie w celu uprzyjemnienia u?ytkowania.