Polskie zamki
Aktualizacja 2024-03-18
Użytkownik:

Hasło:

Loguj automatycznie

Załóż konto
blank
blankKraków - Česká verzeKraków - Deutsch

Zamek na Wawelu w Krakowie

 (Kraków • Wawel) 

Legendy
Wzmianki
blankWycieczki (Musisz być zalogowany/a)blanktlo

Nazwy podobne do Kraków • Wawel:    Kraków-Wola Justowska · Kraków-Gródek ·


zLokalizacja zamku na mapie Polskiamek Wawel był siedzibą książęcą i królewską oraz centrum politycznym państwa polskiego od XI do XVI wieku. Wzniesiony został na lewym brzegu Wisły na południe od lokowanego miasta. Wzgórze wawelskie położone wśród łąk zalewanych wodami Wisły i Rudawy znakomicie nadawało się na obronną siedzibę. Wschodnia część wzgórza nieco wyższa została zabudowana najwcześniej, ale drewniano-ziemne umocnieniami objęły całe wzgórze. Najstarszą budowlą jest tu rotunda NMP, na południowy-zachód od niej w 1968 roku odkryto relikty kościół mniej więcej z tego samego co rotunda okresu. Pierwsza wawelska katedra powstała w połowie XI wieku na północ od rotundy, nosiła wezwanie św. Gereona. Rotundę można oglądać na wystawie "Wawel zaginiony", mury znajdujące się w podziemiach obecnych budynków sprawiają niesamowite wrażenie.
W tym okresie znajdował się też na wzgórzu kwadratowy budynek, obecnie miejsce to znajduje się w północno-zachodnim rogu wewnętrznego dziedzińca.
W 1087 roku rozpoczęto w północnej części wzgórza wznosić drugą katedrę zwaną Hermanowską. Prawdopodobnie w tym okresie wzniesiono też salę o 24 słupach. We wschodnim skraju wzgórza znalazł się podobno również murowany gródek z wieżą. Na pozostałej części wzgórza znajdowały się luźne drewniane zabudowania osadnicze. Istniał tam również drewniany gródek zniszczony przez Tatarów w 1241 roku. Usytuowany był w okolicy 
Zamek na Wawelu w Krakowie
Kurza stopka na zdjęciu Adama Lenkiewicza z 1939 roku
dzisiejszej wieży Złodziejskiej. Po najeździe Tatarów Konrad Mazowiecki wzniósł umocnienia łączące katedrę z rotundą wydzielając z otwartego dotychczas obszernego dziedzińca wschodnią część. Na miejscu tych umocnień w końcu XIII wieku wzniesiono istniejący we fragmentach do dziś mur obronny.
W latach 1250-1258 rozbudowę umocnień rozpoczętą przez Konrada kontynuował Bolesław Wstydliwy. Wzniósł murowane umocnienia w północno-wschodniej części wzgórza.
W 1306 roku pożar strawił część zabudowań, podczas odbudowy wzniesiono przy południowym murze kurtynowym jednotraktowy budynek, który stał się nową siedzibą władcy. Przy dotychczasowej wieży obronnej w północno-wschodnim obszarze wzgórza stanęła wieża mieszkalna zwana Łokietkową. W 1320 roku na murach romańskiej katedry Władysław Łokietek wzniósł nową gotycką. Zachodnia część wzgórza ugruntowała się jako siedziba duchownych po wzniesieniu tu za Kazimierza Wielkiego dwóch nowych kościołów - Św. Jerzego w 1346 roku i Św. Michała w roku 1355 - oraz budynków mieszkalnych duchowieństwa.
Dostęp atakujących do murów był znacznie utrudniony przez strome zbocza, bowiem tak długi obwód wałów został wzmocniony zaledwie trzema wieżami. Od strony Wisły - Złodziejska, na wschodzie - Duńska, a od północy stanęła wieża zwana potem Zygmuntowską. Po przekazaniu kapitule została włączona do budynków katedry i przystosowana do pełnienia roli dzwonnicy.
W 1394 roku Władysław Jagiełło podwyższył mury obwodowe. Jego również inicjatywą jest wzniesienie Kurzej Nogi. Pierwotnie ganek ciągnął się dalej aż do wieży o funkcji prawdopodobnie latrynowej. Sama Kurza 
Zamek na Wawelu w Krakowie
Kraków na miedziorycie Johana Litheima z lat 1701-1715
Noga pełniła funkcje mieszkalne. W tym okresie umocniono wjazd od zamku wznosząc wieże i przedbramie.
Dwie najwyższe wieże Wawelu wzniósł Kazimierz Jagiellończyk. Wieża Sandomierska stanęła w 1462 roku w narożniku południowo-zachodnim wzgórza, a wieża Senatorska na północny wschód od Sandomierskiej - we wschodniej części południowego muru obronnego. Obie mają podobny kształt. Wzniesione na kwadratowej podstawie wyżej mają zaokrąglone rogi. Ponieważ nie były zbyt dobrze zaprojektowane pod względem obronnym na ówczesne czasy mur południowy wzmocniono dodatkowo baszta Szlachecką oraz w XVI wieku dobudowano dwie kolejne baszty - Panieńska oraz Tęczyńską. Z baszt tych pozostały jedynie relikty fundamentów więc nie można wnioskować z tego ich wyglądu.
Od 1502 roku za panowania Zygmunta Starego średniowieczną rezydencję poczęto przebudowywać na nową renesansową. Z tego czasu pochodzi obecny wygląd zamku. Trzy skrzydła mieszkalne otoczyły wewnętrzny dziedziniec ozdobiony trzykondygnacjowymi krużgankami. Prowadzono również prace nad umocnieniem fortyfikacji. Znacznych zmian w fortyfikacjach zamek doczekał się jednak dopiero za Władysława IV w 1644-1646 roku. Umocnienia 
Zamek na Wawelu w Krakowie
Widok Wawelu i kościoła Św. Idziego na litografii Henryka Waltera, 'Album widoków Krakowa', Kraków 1865
ziemne powstały od strony południowej, a przy bramie wjazdowej zbudowana została wieloboczna basteja. Zamek w tym stanie zastały wojska szwedzkie podczas oblężenia Krakowa.
W latach 1790-1794 wprowadzono duże zmiany w systemie fortyfikacji wznosząc od strony Wisły murowane bastiony z nasypami ziemnymi poniżej średniowiecznych murów zamkowych. Po utracie niepodległości Kraków znalazł się w granicach austriackich. Rozbudowa umocnień przez zaborcę niestety wiązała się z wyburzeniem wielu dotychczasowych murów. Zmiana zamku na koszary prowadziła do dalszej dewastacji. Zniszczono wówczas wiele wnętrz zamkowych.
Odbudowa została przeprowadzona w latach 1906-1939 pod kierownictwem Andrzeja Szyszko-Bohusza, podczas niej zdołano znacznie pogłębić wiedzę o dawnych dziejach wzgórza i zabudowań podczas badań archeologicznych. W czasie drugiej wojny światowej zamek znów poważnie ucierpiał. Do roku 1964 udało się go jednak odrestaurować. W zamku umieszczono muzeum oraz siedzibę Państwowych Zbiorów Sztuki, opiekujących się również kilkoma innymi zabytkami i zamkami.
Zamek na Wawelu w Krakowie - fot. ZeroJeden, VI 2002 Zamek na Wawelu w Krakowie - Wschodnie międzymurze, fot. ZeroJeden, VI 2006 Zamek na Wawelu w Krakowie - Makieta znajdująca się na zamku w Nowym Wiśniczu, fot. ZeroJeden, VI 2009 Zamek na Wawelu w Krakowie - Makieta znajdująca się na zamku w Nowym Wiśniczu, fot. ZeroJeden, VI 2009 Zamek na Wawelu w Krakowie - Dziedziniec zamkowy, widok w stronę północną, fot. ZeroJeden, VI 2006 Zamek na Wawelu w Krakowie - Zamek na widokówce z 1915 roku Zamek na Wawelu w Krakowie - Widok zamku na zdjęciu lotniczym, fot. ZeroJeden, VI 2019 Zamek na Wawelu w Krakowie - Makieta znajdująca się na zamku w Nowym Wiśniczu, fot. ZeroJeden, VI 2009 Zamek na Wawelu w Krakowie - Dziedziniec zamku, widok z południowego narożnika, fot. ZeroJeden, VI 2006 Zamek na Wawelu w Krakowie - fot. ZeroJeden, VI 2015 Zamek na Wawelu w Krakowie - Tygodnik Illustrowany 1900 ze zbiorów Biblioteki Instytutu Badań Literackich PAN Zamek na Wawelu w Krakowie - fot. ZeroJeden, VI 2015 Zamek na Wawelu w Krakowie - fot. ZeroJeden, VI 2015 Zamek na Wawelu w Krakowie - Tygodnik Illustrowany 1900 ze zbiorów Biblioteki Instytutu Badań Literackich PAN Zamek na Wawelu w Krakowie - Tygodnik Illustrowany 1904 ze zbiorów Biblioteki Instytutu Badań Literackich PAN Zamek na Wawelu w Krakowie - fot. ZeroJeden, VI 2015 Zamek na Wawelu w Krakowie - fot. ZeroJeden, VI 2015 Zamek na Wawelu w Krakowie - Zamek wawelski na zdjęciu Ignacego Kriegera sprzed 1889 roku Zamek na Wawelu w Krakowie - fot. ZeroJeden, VI 2003 Zamek na Wawelu w Krakowie - fot. ZeroJeden, VI 2006 Zamek na Wawelu w Krakowie - Fotografia J.Jaworskiego, Tygodnik Illustrowany 1915 ze zbiorów Biblioteki Instytutu Badań Literackich PAN Zamek na Wawelu w Krakowie - Model odsłoniętych w 1958 roku resztek murów kościoła Św.Michała z 1355 roku, fot. ZeroJeden, II 2002 Zamek na Wawelu w Krakowie - Rekonstrukcja zabudowań wzgórza wawelskiego w stanie z około połowy XIII wieku, fot. ZeroJeden, II 2002 Zamek na Wawelu w Krakowie - Rekonstrukcja zabudowań wzgórza wawelskiego w stanie z około połowy XIII wieku, fot. ZeroJeden, II 2002 Zamek na Wawelu w Krakowie - Katedra romańska z lat 1070-1142, fot. ZeroJeden, II 2002 Zamek na Wawelu w Krakowie - Kościół Św.Gereona z około połowy XI wieku, fot. ZeroJeden, II 2002 Zamek na Wawelu w Krakowie - Model pozostałości wczesnośredniowiecznej budowli czworokątnej z połowy X lub początku XI wieku, fot. ZeroJeden, II 2002 Zamek na Wawelu w Krakowie - Rotunda NPMarii z około 1000 roku, fot. ZeroJeden, II 2002 Zamek na Wawelu w Krakowie - Zachowane w zachodnim skrzydle zamku mury rotundy NPMarii z około 1000 roku, fot. ZeroJeden, II 2002 Zamek na Wawelu w Krakowie - Zachowane w zachodnim skrzydle zamku mury rotundy NPMarii z około 1000 roku, fot. ZeroJeden, II 2002 Zamek na Wawelu w Krakowie - Zamek wawelski na zdjęciu Adama Lenkiewicza z 1939 roku Zamek na Wawelu w Krakowie - Kurza stopka na zdjęciu Adama Lenkiewicza z 1939 roku Zamek na Wawelu w Krakowie - Wawel na pocztówce z okresu międzywojennego Zamek na Wawelu w Krakowie - Widok zamku na zdjęciu lotniczym, fot. ZeroJeden, VI 2019 Zamek na Wawelu w Krakowie - Widok zamku na zdjęciu lotniczym, fot. ZeroJeden, VI 2019 Zamek na Wawelu w Krakowie - Widok zamku na zdjęciu lotniczym, fot. ZeroJeden, VI 2019 Zamek na Wawelu w Krakowie - Widok zamku na zdjęciu lotniczym, fot. ZeroJeden, VI 2019 Zamek na Wawelu w Krakowie - Widok zamku na zdjęciu lotniczym, fot. ZeroJeden, VI 2019 Zamek na Wawelu w Krakowie - Widok zamku na zdjęciu lotniczym, fot. ZeroJeden, VI 2019 Zamek na Wawelu w Krakowie - Widok zamku na zdjęciu lotniczym, fot. ZeroJeden, VI 2019 Zamek na Wawelu w Krakowie - Plan zamku w średniowieczu według 'Architektura gotycka' Zamek na Wawelu w Krakowie - Rycina Mathausa Meriana z 1619 roku z 'Civitates orbis terrarum' Zamek na Wawelu w Krakowie - Drzeworyt, Przyjaciel Ludu 11, 1840 ze zbiorów Biblioteki Instytutu Badań Literackich PAN Zamek na Wawelu w Krakowie - Drzeworyt, Przyjaciel Ludu 11, 1840 ze zbiorów Biblioteki Instytutu Badań Literackich PAN Zamek na Wawelu w Krakowie - Dziedziniec zamku królewskiego na Wawelu, litografia barwna Jan Gumowski, 1926 Zamek na Wawelu w Krakowie - Fragment krużganku zamku królewskiego na Wawelu, litografia barwna Jan Gumowski, 1926 Zamek na Wawelu w Krakowie - Zamek Wawelski, litografia barwna Jan Gumowski, 1929 Zamek na Wawelu w Krakowie - Katedra na Wawelu, litografia barwna Jan Gumowski, 1929 Zamek na Wawelu w Krakowie - Staloryt Emilie Rouargue, Eglise cathédrale prés le Château royal á Krakovie, Leonard Chodźko: La Pologne historique... t.1, Paris 1835-1836 Zamek na Wawelu w Krakowie - Zamek wawelski na obrazie Włodzimierza Tetmajera z 1873 roku Zamek na Wawelu w Krakowie - Dziedziniec zamku wawelskiego na litografii z 1870 roku Zamek na Wawelu w Krakowie - Zamek na obracie Władysława Maleckiego z 1873 roku Zamek na Wawelu w Krakowie - Drzeworyt według rysunku Tondosa, Tygodnik Illustrowany 1878 ze zbiorów Biblioteki Instytutu Badań Literackich PAN Zamek na Wawelu w Krakowie - Drzeworyt I.Kozłowskiego, Wieża Lubranka na Wawelu w Krakowie, Kłosy 1880 Zamek na Wawelu w Krakowie - Zamek na litografii Napoleona Ordy, 'Album Widoków', Seria 6, 1880 Zamek na Wawelu w Krakowie - Zamek na drzeworycie z 1795 roku, August Sadebeck Zamek na Wawelu w Krakowie - Widok Wawelu i kościoła Św. Idziego na litografii Henryka Waltera, 'Album widoków Krakowa', Kraków 1865 Zamek na Wawelu w Krakowie - Wawel na litografii Henryka Waltera, 'Album widoków Krakowa', Kraków 1865 Zamek na Wawelu w Krakowie - Wawel na litografii Henryka Waltera, 'Album widoków Krakowa', Kraków 1865 Zamek na Wawelu w Krakowie - Wawel na litografii Henryka Waltera, 'Album widoków Krakowa', Kraków 1865 Zamek na Wawelu w Krakowie - Zamek w Krakowie na litografii Adama Platera, 'Widoki pozostałych pomników starożytney Polski', Kraków 1826 Zamek na Wawelu w Krakowie - Katedra na Wawelu na litografii Jana Nepomucena Głowackiego, '24 widoków miasta Krakowa i jego okolic', Kraków 1832 Zamek na Wawelu w Krakowie - Panorama Krakowa od zachodu u schyłku XVI wieku, miedzioryt z dzieła Georga Brauna i Fransa Hogenberga 'Civitates orbis terrarum' tworzonego w 2 połowie XVI wieku Zamek na Wawelu w Krakowie - Drzeworyt, Tygodnik Illustrowany 1883 ze zbiorów Biblioteki Instytutu Badań Literackich PAN Zamek na Wawelu w Krakowie - Zamek na Wawelu na litografii Jana Nepomucena Głowackiego, '24 widoków miasta Krakowa i jego okolic', Kraków 1832 Zamek na Wawelu w Krakowie - Drzeworyt z Kroniki Świata Hartmanna Schedla z 1493 roku Zamek na Wawelu w Krakowie - Zamek wawelski na litografii Jana Nepomucena Głowackiego, 24 widoków miasta Krakowa i jego okolic (...) 1836 Zamek na Wawelu w Krakowie - Dziedziniec zamku wawelskiego na litografii Jana Nepomucena Głowackiego, 24 widoków miasta Krakowa i jego okolic (...) 1836 Zamek na Wawelu w Krakowie - Zamek wawelski na drzeworycie z 1719 roku Zamek na Wawelu w Krakowie - Zamek na Wawelu na litografii Maksymiliana Fajansa według rysunku Alojzego Misierowicza z 1858 roku Zamek na Wawelu w Krakowie - Zamek w Krakowie na litografii Józefa Sonntaga z 1820 roku Zamek na Wawelu w Krakowie - Kraków na miedziorycie Johana Litheima z lat 1701-1715 Zamek na Wawelu w Krakowie - Drzeworyt według rysunku Władysława Szernera, Tygodnik Illustrowany 1885 ze zbiorów Biblioteki Instytutu Badań Literackich PAN Zamek na Wawelu w Krakowie - Kraków na miedziorycie Petera Schenka z 1702 roku Zamek na Wawelu w Krakowie - Kraków na miedziorycie Alexandera Glässera z około 1740 roku Zamek na Wawelu w Krakowie - Drzeworyt według rysunku Stanisława Witkiewicza, Tygodnik Illustrowany 1885 ze zbiorów Biblioteki Instytutu Badań Literackich PAN Zamek na Wawelu w Krakowie - Wawel na litografii Henryka Waltera, 'Album widoków Krakowa', Kraków 1865 Zamek na Wawelu w Krakowie - Drzeworyt, Przyjaciel Ludu 1834 ze zbiorów Biblioteki Instytutu Badań Literackich PAN Zamek na Wawelu w Krakowie - Drzeworyt według rysunku Ceglińskiego, Tygodnik Illustrowany 1862 ze zbiorów Biblioteki Instytutu Badań Literackich PAN Zamek na Wawelu w Krakowie - Drzeworyt według fotografii Rzewulskiego, Tygodnik Illustrowany 1863 ze zbiorów Biblioteki Instytutu Badań Literackich PAN Zamek na Wawelu w Krakowie - Widok zamku w 1794 roku na akwareli Zygmunta Vogla





Pokaż na mapie



Serwis wykorzystuje technologi? cookie w celu uprzyjemnienia u?ytkowania.