Polskie zamki
Aktualizacja 2024-03-18
Użytkownik:

Hasło:

Loguj automatycznie

Załóż konto
blank
blankUjazd - Deutsch

Zamek Krzyżtopór w Ujeździe

 (Ujazd • Krzyżtopór) 

Legendy
Wzmianki
blankWycieczki (Musisz być zalogowany/a)blanktlo

Nazwy podobne do Ujazd • Krzyżtopór:    Ujazd · Ujazd · Warszawa - Ujazdowski ·


wLokalizacja zamku na mapie Polskiieś Ujazd na przełomie XVI i XVII wieku należała do Zbigniewa Ossolińskiego, który jednak nie wyróżniał jej spośród swych włości. W 1619 roku dziedzictwo ujazdowskie przeszło w posiadanie jego syna Krzysztofa Ossolińskiego, który prawdopodobnie niedługo potem rozpoczął wznoszenie jednego z największych i najpiękniejszych w Polsce założenia rezydencjonalno-fortyfikacyjnego. Architektem był prawdopodobnie Wawrzyniec Senes, a budowa, na którą wyłożono 30 milionów złotych, trwała do 1644 roku. Już jednak w 1627 roku rezydencja nadawała się do użytku, skoro wystawiono w niej wtedy pierwszy dokument. Od symboli umieszczonych po obu stronach bramy wjazdowej - topora, herbu Ossolińskich, i krzyża, symbolu kontrreformacji, której właściciel był całkowicie oddany - zamek nazwany został Fortecą Krzyżtoporską.
Miejsce na budowę fortecy zostało wybrane z wykorzystaniem naturalnych warunków obronnych - zamek mieści się na cyplu wzgórza, wysuniętym w dolinę niegdyś podmokłych łąk zalewowych rzeczki Koprzywianki. Założenie ma plan regularnego, nieco wydłużonego pięcioboku z bastionami na narożach. Brama znajduje się w kurtynie południowo-wschodniej, o ile cztery bastiony bliższe bramie zostały usypane z ziemi, to piąty, znajdujący się tak jak i brama na osi założenia, posiada głębokie kazamaty. Wnętrze pięcioboku od strony bramy wjazdowej zajmuje dziedziniec 
Zamek Krzyżtopór w Ujeździe
Drzeworyt, Tygodnik Illustrowany 1907 ze zbiorów Biblioteki Instytutu Badań Literackich PAN
o kształcie trapezu, pałac natomiast zajmuje większą część pięcioboku po stronie północno-zachodniej. Oprócz dziedzińca między bramą a pałacem założenie posiada jeszcze jeden, eliptyczny dziedziniec otoczony przez zabudowania pałacowe. Z pałacem jedną całość tworzyły przylegające do niego z obu stron niższe zabudowania z komnatami i kaplicą. Pomieszczenia reprezentacyjne znajdowały się w budynku umiejscowionym na osi założenia. Zakończony był on ośmioboczną wieżą, do której na bastionie przylegał budynek z kazamatami zwany Wysokim Rondlem. Całość uzupełniały jednokondygnacyjne długie budynki tworzące wzdłuż kurtyn pięciobok. Te długie budynki zostały zakończone niewysokimi czworobocznymi wieżami.
Kiedy w rok po zakończeniu budowy umarł Krzysztof Ossoliński zamek w spadku przeszedł na jego syna Krzysztofa Baldwina. I on jednak niedługo zmarł, a rezydencja w 1650 roku dostała się w ręce rodziny Denhoffów, a później Kalinowskich.
Kiedy Szwedzi wkroczyli do Polski zajęli również w 1655 roku zamek Krzyżtopór. Forteca była jedną z silniejszych na owe czasy i zdobycie jej szturmem 
Zamek Krzyżtopór w Ujeździe
fot. ZeroJeden, XII 2005
było zbyt ryzykowne. Wojska szwedzkie jednak zajęły ją bez walki i okupowały do 1657 roku. Zniszczenia jakich tu wtedy dokonano na długo nie pozwoliły użytkować rezydencji. Zniszczeniu uległy nie tylko budynki, wywieziono stąd cały bogaty wystrój wnętrz. Dopiero w 1720 roku najmniej zrujnowana część została zamieszkana przez rodzinę Morsztynów, a potem Paców.
Częściowo odremontowane przez Michała Jana Paca pomieszczenia w okresie konfederacji barskiej były użytkowane przez konfederatów, nie wyszło to jednak budowli na dobre, bo walki znacznie pogłębiły wcześniejszy stan ruiny. Jeszcze w latach 1782-1787 zamieszkiwał tu Stanisław Sołtyk, jednak kolejni właściciele zrezygnowali z używania rezydencji a ogrom założenia sprawiał, że remontu z powodów finansowych nikt się nie podjął.
W XX wieku kilkakrotnie prowadzono na zamku badania archeologiczne i architektoniczne. W 1962 roku Andrzej Gruszecki, później w 1965 roku wspólnie z Januszem Kuczyńskiem, w latach 1974-1983 - Elżbieta Dąbska-Śmiałowska, a w latach 1973-1980 zespół pod kierownictwem Alfreda Majewskiego. Zamek obecnie jest zabezpieczony jako trwała ruina i udostępniony do zwiedzania.
Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Plan zamku zaczerpnięty z 'Leksykonu zamków w Polsce'  [<a href=/bibl_ksiazka.php?idksiazki=262&wielkosc_okna=d onclick='ksiazka(262);return false;'>źródło</a>] Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Plan zamku na sztychu Erika Dahlbergha z dzieła Samuela Pufendorfa 'De rebus a Carolo Gustavo gestis', 1656 rok Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Zamek w 1849 roku według J.Ceglińskiego Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Drzeworyt A.Regulskiego według rysunku M.Olszyńskiego, Kłosy 1866 ze zbiorów Biblioteki Instytutu Badań Literackich PAN Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Drzeworyt A.Regulskiego według rysunku M.Olszyńskiego, Kłosy 1866 ze zbiorów Biblioteki Instytutu Badań Literackich PAN Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Drzeworyt J.Styfiego według rysunku Wojciecha Gersona, Kłosy 1866 ze zbiorów Biblioteki Instytutu Badań Literackich PAN Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Widok zamku około 1800 roku na akwareli Zygmunta Vogla Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Zamek Krzyżtopór na rysunku Jana Olszewskiego z 1904 roku Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Zamek Krzyżtopór na rysunku Alfreda Schouppé z 1860 roku Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Zamek na litografii Napoleona Ordy, 'Album Widoków', Seria 8, 1882 Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Drzeworyt, Tygodnik Illustrowany 1878 ze zbiorów Biblioteki Instytutu Badań Literackich PAN Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Drzeworyt według rysunku Jana Owidzkiego, Tygodnik Illustrowany 1885 ze zbiorów Biblioteki Instytutu Badań Literackich PAN Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Drzeworyt, Przyjaciel Ludu 1835 ze zbiorów Biblioteki Instytutu Badań Literackich PAN Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Drzeworyt, Tygodnik Illustrowany 1907 ze zbiorów Biblioteki Instytutu Badań Literackich PAN Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Drzeworyt, Tygodnik Illustrowany 1907 ze zbiorów Biblioteki Instytutu Badań Literackich PAN Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Drzeworyt, Tygodnik Illustrowany 1907 ze zbiorów Biblioteki Instytutu Badań Literackich PAN Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Drzeworyt, Tygodnik Illustrowany 1907 ze zbiorów Biblioteki Instytutu Badań Literackich PAN Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Zamek na widokówce z okresu międzywojennego Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Zamek na widokówce z początku XX wieku Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Zamek Krzyżtopór na pocztówce z 1909 roku Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - fot. ZeroJeden, XII 2005 Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - fot. ZeroJeden, XII 2005 Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - fot. ZeroJeden, XII 2005 Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Zamek Krzyżtopór na zdjęciu z lat 20. XX wieku Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Zamek Krzyżtopór na zdjęciu z 1891 roku Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - fot. ZeroJeden, XII 2005 Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - zdjęcie lotnicze, fot. ZeroJeden, VII 2020 Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - zdjęcie lotnicze, fot. ZeroJeden, VII 2020 Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - zdjęcie lotnicze, fot. ZeroJeden, VII 2020 Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - fot. ZeroJeden, XII 2005 Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Zachodni fragment umocnień, fot. ZeroJeden, XII 2005 Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Południowe skrzydło zamku, fot. ZeroJeden, XII 2005 Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - fot. ZeroJeden, XII 2005 Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - fot. ZeroJeden, XII 2005 Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Widok od południowego-zachodu, fot. ZeroJeden, XII 2005 Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - fot. ZeroJeden, XII 2005 Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Dzidziniec zamkowy, fot. ZeroJeden, VII 2001 Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Bastion północny, fot. ZeroJeden, VII 2001 Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Wieża w północnym narożniku zamku, fot. ZeroJeden, VII 2001 Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Widok przez otwory drzwiowe wzdłuż wschodniego skrzydła, fot. ZeroJeden, VII 2001 Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - fot. ZeroJeden, VII 2001 Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Północna część ruin, fot. ZeroJeden, VII 2001 Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Dziedziniec zamkowy, fot. ZeroJeden, VII 2001 Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Bastion zachodni na zdjęciu lotniczym, fot. ZeroJeden, IV 2007 Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Pokazy walk na dziedzińcu zamkowym, fot. ZeroJeden, VII 2001 Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Widok na ruiny od zachodu, fot. ZeroJeden, VII 2001 Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Front zamku, fot. ZeroJeden, VII 2001 Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Brama wjazdowa na zamkowy dziedziniec, fot. ZeroJeden, VII 2001 Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Widok od zachodu, fot. ZeroJeden, VII 2001 Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Zamek Krzyżtopór na zdjęciu lotniczym, fot. ZeroJeden, IV 2007 Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - fot. Józef Kościesza Jaworski, 1926 Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - Zamek w Ujeździe na zdjęciu z okresu międzywojennego Zamek Krzyżtopór w Ujeździe - fot. Stanisław Rakowski, przed 1937 rokiem








Serwis wykorzystuje technologi? cookie w celu uprzyjemnienia u?ytkowania.